Future Shocked van Johan Van Schaeren (2021) is een documentaire over de maatschappij waar we vandaag de dag in leven en hoe deze maatschappij ons als mens beïnvloedt. De film bekijkt verschillende thema’s als moraliteit, polarisatie, globalisering en de snelle technologische evoluties van de laatste honderd jaar. Een aantal experten buigen zich rond deze thema’s en geven ons een kijk op hoe we tot deze huidige maatschappij zijn gekomen.
Vanzelfsprekend, niet?
We beginnen de documentaire rond het einde van de jaren 60, waar we aan het begin staan van een 'veranderingsmoraal’. IVF (In Vitro Fertilisatie) werd rond die tijd ontdekt en op tafel gegooid. Dit was voor mij een eerste voorbeeld van een gegeven dat vandaag de dag als vanzelfsprekend wordt gezien, maar waar in die tijd heel wat rond te doen was. Zelf sta ik niet zo vaak stil bij wat er veertig jaar geleden (niet eens zo heel lang geleden) als ongewoon werd beschouwd. Ik vind het dan ook moeilijk om me in te beelden dat sommige mensen hier moeite mee hadden, aangezien ik enkel de baten zie. Net zoals ik het me moeilijk kan inbeelden dat er vroeger geen algemeen stemrecht voor vrouwen bestond. Ik zie dat de toenmalige tijdsgeest hier wel een grote rol in speelt. Een even grote rol is volgens mij weggelegd voor de veranderingsangst die elk mens heeft. Dat is ook wat de film ons probeert duidelijk te maken. Verandering is iets wat mensen over het algemeen liever mijden.
Druk, druk, druk
In de film gaat het over de lichtsnelheid aan veranderingen en hoe de moderne mens het gevoel heeft dat hij aan diezelfde lichtsnelheid moet mee-evolueren. Alles moet in een versneld tempo, maar dit is niet altijd mogelijk en al zeker niet gezond. Dit is voor mezelf ook een enorme struikelblok. Er komt in hele korte tijd zoveel informatie op ons af door verschillende kanalen. We hebben steeds het gevoel dat we op de hoogte moeten zijn van alles en dat kan heel uitputtend werken. Ik denk dat het belangrijk is om hierbij stil te staan en onszelf te behoeden voor uitputting. Als we mechanismen moeten ontwikkelen die ons ons helpen om tot rust te komen in deze maatschappij, moeten we dan geen maatschappij creëren die verandert op een tempo dat de mens aankan? Hoewel dit mij logischer lijkt, is dit geen simpele opgave. Razendsnelle verandering is overal aanwezig en het ziet er niet naar uit dat dit de komende jaren zal afzwakken.
De moraal van het verhaal
Ook het moreel kompas van de mens is op bepaalde gebieden compleet van richting veranderd. In de jaren 80 werd het debat rond het rookverbod opgedreven omdat men zich begon af te vragen of roken in publieke ruimtes asociaal was. Mensen begonnen zich steeds meer vragen te stellen bij de handelingen die ze stelden. Op zich is dit fantastisch, maar de vraag is of dit principe over de jaren heen niet uit zijn voegen is gebarsten. Alles wordt in vraag gesteld en bekritiseerd. Tegenwoordig kan men geen avocado meer kopen zonder het klimaat om zeep te helpen. Soms word ik kwaad van de preutsheid en kleinzerigheid van vandaag de dag. Het is goed dat mensen meer nadenken over wat ze doen en laten. Het zorgt ervoor dat we pijnlijke zaken zoals racisme en seksisme steeds meer in de kiem kunnen smoren. Maar wanneer we met een vergrootglas gaan hangen boven alles wat we doen, zorgt dit ervoor dat alles ‘gecanceld’ wordt. Als we hard genoeg zoeken, kunnen we immers op elke handeling of mening iets aanmerken en dat is een gevaarlijk straatje om in verzeild te raken.
Tegenwoordig is het ook makkelijk om iedereen te wijzen op zijn ‘fouten’. Hier gaat ‘Future Shocked’ ook erg op in. Sociale media maken het ons makkelijk om commentaar te geven op wie of wat we maar wensen. Het is makkelijk om te schuilen achter een vrij anoniem profiel en commentaar of haat te spuwen op al wat anderen doen. Ik denk echter dat wanneer mensen hun eigen gedrag wat meer onder de loep zouden nemen, ze zouden zien dat zij zelf ook niet feilloos door het leven gaan.
Vooruitgang is verandering
Ik vond dat de film zeer herkenbare thema’s aanreikte. Als kind van mijn tijd is het erg moeilijk om me in te beelden hoe de wereld er pakweg zestig jaar geleden uitzag. Wanneer ik me meer verdiep in dit onderwerp, kom ik erachter dat die wereld bijna onherkenbaar is geworden. Ik vind het belangrijk om stil te staan bij wat er allemaal veranderd is en hoe dit effect heeft op ons als mens.
Tevens vind ik dit ook een erg passende film om mee te nemen naar de klaspraktijk. Ik vind het belangrijk dat jongeren wereldburgers worden die weten wat er nu leeft, maar ook wat er allemaal geleefd heeft en ons geleid heeft naar het punt waar we vandaag staan. Het is belangrijk dat zij over zaken nadenken die ze misschien als vanzelfsprekend zien. Ik vind ook dat jongeren kritisch naar zichzelf en hun keuzes moeten leren kijken. Misschien dragen zij wel bij aan de huidige cancelcultuur zonder het goed en wel te beseffen. Misschien dragen ook jij en ik hieraan bij zonder het te zien.
Literatuurlijst
Van Schaeren, J. (Regisseur). (2021). Future Shocked [Film]. België 2021.
Opmerkingen