(Wix, z.d.)
‘Wijze lessen voor het vak Nederlands: literatuuronderwijs’, deze titel staat op mijn lijf geschreven. Zoals ik al een aantal keer heb laten vallen in mijn blogberichten, heb ik niet bepaald kaas gegeten van de schone letteren. Hoewel ik de wereld van literatuur erg overweldigend vind en ik liefst een zijstraatje zou inslaan om er niet mee te moeten bezig zijn, besef ik dat dit eigenlijk geen optie is. Door de huidige cijfers van het niveau van begrijpend lezen onder de loep te nemen, werd ik, in het recente verleden, met de neus op de feiten gedrukt. Lezen is belangrijker dan ooit voor de jeugd van vandaag. Literatuur verdient een centrale plaats in de lessen Nederlands, wat rechtstreekse gevolgen heeft voor mijn zijstraat, die ik nu voorgoed vaarwel moet zeggen.
Literaire competenties
Literaire competentie houdt in dat “leerlingen na het verlaten van de school kennis hebben van wat er op het gebied van literatuur gelezen kan worden en de vaardigheid bezitten om verschillende genres op adequate wijze te benaderen (Van Damme, 2021).” Tja, ik zit met mijn mond vol tanden naar mijn scherm te staren terwijl ik me afvraag of ik deze competentie zelf wel beheers.
Verder moeten de leerlingen “een waardeoordeel over teksten kunnen formuleren en bereid en in staat zijn dit oordeel te toetsen aan dat van anderen (Van Damme, 2021).” Dit vind ik een duidelijk doel dat mij erg belangrijk lijkt voor de ontwikkeling van leerlingen. In mijn ogen is er niets belangrijker dan leerkrachten die hun leerlingen helpen vormen tot kritische burgers. Kritische burgers die zich recht moeten kunnen houden in een maatschappij waarin elke dag honderden statements, opinies, nieuwsbulletins en tweets voorbij vliegen.
De eerste wijze les
Van de eerste tip op het lijstje word ik niet meteen euforisch. Het blijkt dat je als leerkracht zelf een gepassioneerde lezer moet zijn om leerlingen warm te maken voor lezen. Ik moet als leerkracht foto’s van mezelf en mijn favoriete boeken ophangen in de schoolbibliotheek en de leerlingen gidsen doorheen het literatuuraanbod. Dat wordt voor mij een moeilijke opgave. Als je mij vijf minuten alleen laat in die letterjungle, moet ik zelf een noodvuurpijl aansteken. Op naar het Fons-artikel dat toekomstige leraren Nederlands helpt om een gepassioneerde lezer te worden. Ik kan toch écht niet de enige zijn?!
Met de neus op het blad
Een volgende tip gaat over ‘close reading’. De leerlingen bestuderen bij deze techniek een complexere tekst, waarna ze vragen beantwoorden en met andere leerlingen in discussie gaan over de tekst. Dit gebeurt over meerdere dagen zodat de leerlingen de kans krijgen om de tekst meerdere malen te lezen en te ontdekken op verschillende niveaus. Voor mij is dit een verfrissende werkvorm. Meestal wordt er een tekst eenmalig in de les gebruikt, om ze daarna in een kaft te laten verdwijnen tot aan de examenperiode. Ik denk dat leerlingen ook veel meer inzichten zullen opdoen door er gedurende meerdere dagen mee aan de slag te gaan. Wanneer ik studeer, verwerf ik zelf ook meer inzicht door leerstof meerdere malen door te nemen. Dit kan ook een voordeel zijn voor mensen die minder sterk zijn in begrijpend lezen. Deze leerlingen krijgen ook de kans om op hun tempo diepere inzichten in een tekst te verwerven. Ik vind het alleszins de moeite waard om eens uit te proberen.
Wie meer info of een uitgewerkt voorbeeld van close reading wil zien, surft naar pagina 3 van het artikel via deze link: https://frisonderwijsnederlands.files.wordpress.com/2021/02/fons_6_3_van_damme.pdf
Praten doet lezen
De auteur van dit artikel pleit verder voor het voeren van literaire gesprekken in de klas. Gesprekken over de inhoud van de tekst, maar evengoed over het thema. Zo kunnen er vragen aan bod komen over hoe de personages uit de tekst met eenzaamheid, hun opvoeding of morele vragen omgaan. Het is in mijn ogen alleszins een goed idee om de vertaalslag te maken naar de leefwereld van jongeren. Ook zij zullen ongetwijfeld met deze thema’s te maken krijgen. Het verhaal in een bredere context kunnen plaatsen is volgens mij ook een van de belangrijkste doelen van lezen in de klas.
Beelden die spreken
Een laatste tip die het vermelden waard is, gaat over de combinatie van woord en beeld. Door leerlingen afbeeldingen te laten zoeken die zij vinden passen bij de besproken tekst, kunnen er heel wat interessante gesprekken ontstaan. Waarom kiest leerling A voor deze afbeelding en waarom vindt leerling B dit niet de meest passende? Door op deze manier te werk te gaan, wordt er ook ingespeeld op de gevoelens en associaties van de leerlingen, wat alleen maar motiverend kan werken.
Verspreiden van lauwe liefde
Dit artikel heeft me niet veel vernieuwende inzichten bijgebracht, buiten de methodiek over ‘close reading’. Het heeft echter wel mijn idee over het belang van leesvaardigheid extra bevestigd. Hoe zal ik later dan te werk gaan met literatuur in de klas? Wellicht word ik niet die leerkracht die urenlang gepassioneerd over haar favoriete boeken gaat vertellen, en misschien hoeft dit ook helemaal niet. Ik zal er alleszins alles aan doen om een leerkracht te worden die haar leerlingen het belang van een goede leesvaardigheid bijbrengt en zich enorm zal inzetten om dit doel te bereiken.
Literatuurlijst
Van Damme, P. (2021, februari). WIJZE LESSEN VOOR HET VAK NEDERLANDS: literatuuronderwijs. Fons, 13. Geraadpleegd op 25 mei 2022, van https://frisonderwijsnederlands.files.wordpress.com/2021/02/fons_6_3_van_damme.pdf
Wix. (z.d.-a). Typmachine [Foto]. Wix.
Comments