Na het muziektheater dat ik vorig semester bijwoonde, had ik de smaak van de theaterwereld weer helemaal te pakken. Ik was dan ook blij om te horen dat de culturele activiteiten dit semester in het teken van toneel stonden. Voor mijn eerste evenement koos ik voor het toneelstuk ‘Stilte a.u.b.!’: een komedie. Maar, niet zomaar een komedie. Nee, nee, beste lezer. Ik heb de boodschap van dit cultuurportfolio al lang begrepen. Om mijn culturele grenzen op zijn minst een centimeter of twee te verleggen, koos ik voor een deurenkomedie.
Een deurenko… – wat? Een DEU-REN-KO-ME-DIE. Ja, ik moet toegeven dat ik zelf ook niet goed wist waaraan ik mij moest verwachten. Om de spanning erin te houden besloot ik niet op voorhand te googelen wat deze term juist betekende. Ik vond het wel avontuurlijk om dit waarschijnlijk eeuwenoude begrip voor de eerste keer te ontdekken. Vol verwachting trok ik naar de theaterzaal van het lokale toneelgezelschap Uilenspiegel.
Al snel had ik door dat je het begrip ‘deurenkomedie’ best letterlijk mag nemen. Voor degenen die helemaal op hol geslagen zijn door het zien van dit decor, wil ik nu toch even houvast bieden door middel van een definitie zoals die in Het Vlaams woordenboek (de Bon, 2021) beschreven staat: “Een deurenkomedie is een luchtig toneelstuk waarin de personages verstrikt raken in allerlei intriges. In dergelijke stukken zijn er vaak meerdere deuren in het decor voorzien, waarlangs personages verwacht en onverwacht kunnen binnen-en buitengaan.”
Tja, daar komt het eigenlijk perfect op neer. Het plot van dit hilarische toneelstuk gaat over een theatergezelschap dat oefent voor een toneelstuk. Ja, je leest het goed, dit is een toneelstuk over een toneelstuk. Een toneelstuk dat weliswaar de volgende dag in première gaat. Tijdens de generale repetitie wordt al snel duidelijk dat er nog veel werk aan de winkel is. De groep zit in tijdsnood en de regisseur zit met de handen in het haar. Het toneelstuk gaat over een makelaar die aangesteld wordt om een pand te verkopen. Al heeft hij heeft hier duidelijk andere plannen mee. Wanneer de eigenaars van het huis in het buitenland verblijven om onder te duiken voor een belastingcontrole, neemt de makelaar zijn minnares mee naar dit huis voor een gezellig onderonsje. Maar wanneer de eigenaars onverwachts vroeger terugkomen, breekt de chaos uit. Wanneer dan ook nog een inbreker de kop op steekt, is het hek helemaal van de dam.
De expositie van dit stuk begint met mevrouw Pollet, de huishoudster van de familie. Zij telefoneert met vrienden van het koppel en vertelt dat de eigenaars in het buitenland zitten. Al snel komt er echter geroep uit de zaal: “STOP, Denise … Eerst leg je de telefoon neer en dan neem je het bord sardienen en breng je het naar de keuken.” De regisseur, Rafaël, bevindt zich samen met het publiek in de zaal en geeft gefrustreerde aanwijzingen aan de acteurs. Dit zorgde meteen voor een hilarisch en realistisch effect. Al vanaf de eerste seconden weerklonk er gegniffel uit de zaal, wat de sfeer opperbest maakte.
Het stuk ontwikkelt zich in een speltempo. De makelaar neemt zijn geliefde mee naar het huis, maar ontdekt na vijf minuten dat de huishoudster zich ook nog in het huis bevindt. Het verstoppen achter en tevoorschijn komen vanachter deuren begint. Tien minuten later volgt het koppel dat thuiskomt, waarna de taak van de makelaar om de minnares te verstoppen des te moeilijker wordt. Wanneer er dan ook nog klaarblijkelijk spullen – zoals valiezen, ondergoed én het bord sardienen – van plaats beginnen te veranderen, wordt het pas echt een warboeltje. Dit maakte het voor mij ook extra grappig. Door de grote hoeveelheid actie die er doorheen het stuk plaatsvond, werd mijn aandacht de hele tijd gezogen naar het podium. Vaak liepen er ook verschillende zaken tegelijk mis aan verschillende kanten van het podium. Telkens wanneer ik dacht dat het niet meer gekker kon, werd het tegendeel bewezen.
Voor wie dacht dat de chaos nu wel op zijn einde gekomen was, heeft het jammer genoeg mis. Naast de chaos die met het toneelstuk zelf te maken had, kwamen er ook nog persoonlijke intriges onder de acteurs boven water drijven. Het toneelstuk werd vanuit verschillende perspectieven bekeken en ook dit werd best letterlijk genomen. Na de pauze werd het decor omgevormd tot de coulissen. Het eerste deel van het stuk focuste op wat er misliep op het toneel terwijl het tweede deel meer focuste op wat er misliep achter de schermen. Zo heeft de regisseur romances met een van de actrices én de toneelmeesteres en is er een acteur met een drankprobleem die continu verdwijnt. Dit ontwikkelt zich tot een hilarische climax tijdens de première van het toneelstuk waarin alles uiteraard in het honderd loopt. Het plot ontrafelt zich en juist wanneer men vast moet stellen dat de première echt niet meer te redden valt, blijkt een van de actrices zwanger te zijn van de regisseur. Het doek valt.
Achteraf bekeken
Dit soort stukken is volgens mij perfect bruikbaar in een klascontext. Een deurenkomedie is een luchtige en laagdrempelige vorm van toneel, perfect voor een jongere die ietwat sceptisch tegenover theater staat. Hoewel er geen diepe achterliggende betekenis schuilt en het thema niet op de voorgrond treed, kunnen er wel genoeg andere bouwstenen van toneel besproken worden.
Ik vond dit een fantastische toneelervaring die me ongetwijfeld nog lang bij gaat blijven. Dit is de eerste keer dat ik een deurenkomedie bekeek en ik vond het zeker voor herhaling vatbaar. De hilariteit die dit soort stukken teweegbrengt is er een die je zonder acht deuren op het podium moeilijk kan verkrijgen. Het is een aparte vorm van komedie, die zeker het beleven waard is. De personages die in het stuk voorkwamen waren ook heel realistisch waardoor je echt het gevoel had aanwezig te zijn bij de repetitie. Dit plot is sterk overdreven, maar het is volgens mij losjes gebaseerd op hoe het er effectief aan toe gaat in zo’n theatergezelschap. Natuurlijk wordt dit wel helemaal in het absurde getrokken. Ik denk dat dit de reden is waarom dit soort komedie ook zo goed aanslaat bij het publiek. Het is de realiteit, waarin een steekje los zit.
Ik heb me doorheen het toneelstuk ook een keer of twintig afgevraagd hoe de acteurs bleven onthouden wat ze moesten zeggen en welke deur ze moesten uitlopen. Die deuren zijn volgens mij meer dan tweehonderd keer open en toegegaan. Voor mij is het onbegrijpelijk hoe zij dit gerealiseerd hebben. Achteraf bekeken, is het zeker mogelijk dat de acteurs hier en daar de mist zijn ingegaan. Wanneer er zoveel chaos op een podium heerst, kan je volgens mij wel wegkomen met een foutje of vijf.
Literatuurlijst
Foto's: zelf getrokken
de Bon. (2021). Deurenkomedie. vlaamswoordenboek.be. Geraadpleegd op 9/04/2022, van https://www.vlaamswoordenboek.be/definities/term/deurenkomedie
Uilenspiegel. (2022). Stilte a.u.b.!. Uilenspiegel.nu. Geraadpleegd op 9/4/2022, van https://uilenspiegel.nu/productie/stilte-a-u-b-2/
Toegangsticket:
Comments