Ik scrolde op een druilerige winterdag door de website van Fons, toen ik plots op iets wonderbaarlijks botste: 'Creatief schrijven in drie stappen: KARAKTERS, PLOT EN SCHRIJVEN MAAR!’.
(Foto 1: Wix Media, z.d.)
Je merkte het misschien al, maar schrijven is op mijn lijf geschreven. Van een blogbericht schrijven kan ik erg genieten, maar het is voornamelijk door creatief schrijven dat mijn vlam oncontroleerbaar gaat oplaaien.
Ik kruip graag in mijn pen en creëer graag fictieve verhalen op basis van kleine gedachten die door mijn hoofd spoken. Dit doe ik al sinds mijn tienerjaren, wat maakt dat ik ongeveer vanaf mijn huidige, gevorderde leeftijd verhaaltjes kan oprakelen waarvan het lijkt alsof ze eeuwenoud en van onschatbare waarden zijn. ’T ist idee da telt, eeh! Maar er is iets enorm krachtig, introspectief en helend aan je eigen fantasie de vrije loop laten. Er is namelijk altijd wel iets, kleins of groots, dat je van jezelf achterlaat op dat papier. Iets dat kenmerkend is van jezelf op dat moment in de tijd. En dat kleine of grote iets houdt stand, in tegenstelling tot de kolossale massa aan overbodige woorden die elke dag uit onze monden vloeien.
Het gesproken woord vervliegt, het geschreven woord blijft.
Kribbelen in de klas
Maar waarom is creatief schrijven belangrijk in de klas? Wanneer we creatief schrijven moeten we verschillende en complexe talige vaardigheden inzetten: woordenschatgebruik, uitdrukkingsvermogen, fantasie en voorstellingsvermogen zijn allemaal nodig om een verhaal op papier te krijgen. Maar zelf schrijven helpt ook om al deze vaardigheden te trainen. Daarbij komt ook dat leerlingen hierdoor leren om narratieve elementen en tekstkenmerken van andere verhalen beter te begrijpen. Daarom zullen ze teksten met meer begripsvermogen en een kritischer oog kunnen lezen. Alleen maar voordelen dus.
Schrijven voor dummi… nee, -kuch-, excuseer, voor BEGINNERS
Schrijven voor beginners, hoe begin je daaraan als leerkracht? Ik wil mijn toekomstige leerlingen graag aanzetten om het plezier én het nut van schrijven te ontdekken, maar spoiler alert: ik heb geen enkele nuttige tip op zak. Ik ben, wat ze noemen, een schrijver die de pen volgt. Ik begin met één zin en de rest volgt na enige tijd vanzelf. Maar daar kan ik in de klas niet mee aan komen draven. Waarschijnlijk zal er bij zeventien van de twintig leerlingen na vijftig minuten nog steeds één zin op het blad staan. Fons, help mij uit de nood.
Blacky, Superman en Julien van om de hoek
Maarten Van der Meulen, de schrijver van dit artikel, raadt aan om eerst met de personages van een verhaal te beginnen. Liefst laat je de leerlingen een opdeling maken in drie soorten personages: primaire, secundaire en tertiaire.
De schrijver geeft vier strategieën mee om interessante personages uit te werken:
Zorg dat lezers zich herkennen in je personage(s).
Laat de personages zich ontwikkelen in het verhaal.
Geef je personages een uniek kenmerk (of een ruig randje).
Schrijf vanuit de ik-vorm.
(Foto 2: Wix Media, z.d.)
Ik vind dit zeker bruikbare tips. Personages moeten levensecht lijken en door middel van deze tips kan je een realistisch personage vormen. Ook het schrijven vanuit de ik-vorm is volgens mij een goede tip voor een beginnend schrijver. Door de ik-vorm te gebruiken, kan je iemand gemakkelijker meenemen in het verhaal dan door middel van een alwetende verteller. De ontwikkeling van de personages is volgens mij ook cruciaal voor een goed verhaal. Een verhaal dat over de hele lijn vlak blijft is saai en voorspelbaar. De personages moeten dingen doen, fouten maken, vastlopen en uitwegen zoeken. Pas dan wordt een verhaal daadwerkelijk interessant.
The plot thickens
(Foto 3: Wix Media, z.d.)
Een interessant plot is ook cruciaal voor een goed verhaal. Volgens Christopher Booker bestaat de reis van een hoofdpersonage uit vijf stappen: de anticipatiefase, de droomfase, de frustratiefase, de nachtmerriefase en de ontknoping.
De leerling begint met een logline: het plot dat beschreven staat in één zin: ‘Op 2 oktober 2018 liep journalist en criticus Jamal Khashoggi het Saudische consulaat in Istanbul binnen, daar werd hij vermoord.’
Vanuit die ene zin werk je de vijf (of tussen de vijf en de twaalf volgens de methode van Campbell) stappen uit. Elke stap wordt uitgedrukt in een scène die de leerling met verschillende steekwoorden beschrijft: welke personages zijn betrokken, hoe reageren ze op de gebeurtenissen enzovoort.
In een laatste stap gaan de leerlingen de scènes uitschrijven. De auteur geeft mee dat het vooral belangrijk is om eraan te beginnen, te schrappen en te herschrijven.
Aan de slag ermee?
Ik vind dat de schrijver heel wat nuttige en concrete tips aanreikte om met een verhaal te beginnen, maar sommige zaken blijven voor mij erg abstract. Zo geeft hij wel een beschrijving van wat primaire, secundaire en tertiaire personages zijn en waarin ze verschillen, maar geeft hij niet mee hoe je als schrijver die opdeling maakt. Vertrek je in eerste instantie van allemaal tertiaire en secundaire personages, waarvan je er een paar uitdiept tot primaire? Ik kan me voorstellen dat sommige leerlingen hier nog wat meer ondersteuning in zullen nodig hebben.
(Foto 4: Wix Media, z.d.)
De aanpak voor het schrijven van een plot vind ik persoonlijk zeer interessant. Volgens de methode van Campbell of Booker krijgen de leerlingen een stappenplan aangereikt om de grote lijnen van een verhaal te creëren. Stap per stap worden de details meer uitgediept, van de logline naar de concrete scènes. Op een gegeven moment moeten ze nog steeds in het diepe springen, zonder veel houvast. Met een goede basisuitwerking zijn de meesten misschien wel vertrokken? Ik kan op dit moment nog niet goed inschatten in welke fase het bij de leerlingen zal vastlopen, maar op basis van het vijfdelige stappenplan hebben ze alleszins wel een vaste structuur om op terug te vallen.
Ik heb door het lezen van dit artikel alleszins meer houvast gekregen om met creatief schrijven aan de slag te gaan. Sommige delen blijven theoretisch, maar misschien komt er ook gewoon een moment in het schrijfproces dat de pen volgen geen voorkeur, maar een onvermijdelijkheid is. Uiteindelijk gaat het nog steeds om je eigen fantasie en creativiteit volgen. Voor de ene zal dit wat makkelijker gaan dan de andere, maar er is geen haast. Het grote voordeel van schrijven is dat je kan screenen, schuiven, samentrekken, scheiden en schrappen en dat allemaal op je eigen snelheid.
Literatuurlijst
Link naar artikel: https://frisonderwijsnederlands.files.wordpress.com/2022/06/fons_7_3_van_der_meulen.pdf
Van der Meulen, M. (2022). Creatief schrijven in drie stappen: KARAKTERS, PLOT EN SCHRIJVEN MAAR! Fons, 17. https://frisonderwijsnederlands.files.wordpress.com/2022/06/fons_7_3_van_der_meulen.pdf
Foto 1: Wix Media (z.d.). Pen. [Foto]. Geraadpleegd op: manage.wix.com
Foto 2: Wix Media (z.d.). Schrijven met pen. [Foto]. Geraadpleegd op: manage.wix.com
Foto 3: Wix Media (z.d.). The wall of ideas [Foto]. Geraadpleegd op: manage.wix.com
Fotot 4: Wix Media (z.d.). Creative mess. [Foto]. Geraadpleegd op: manage.wix.com
Komentáře